ÇIN, Cevdet Erek, 2017
Mimari müdahale ve 35 kanal ses
Ahşap, iskele sistemi, demir, tel örgü, kumaş ağ, yöneltmeli hoparlörler, bilgisayar, ışık
Değişken boyutlar ve süreler
Mekâna özgü bir yerleştirme olan ÇIN, mekânın şiirsel ve politik tahayyüllerini mimari ve ses aracılığıyla keşfetmeyi deniyor. Eserin başlığı, işi önceden haber veren bir ses sinyali olarak düşünüldü. Türkçede bir yansıma sözcük olan ÇIN, vurmalı bir sesi taklit eden bir sözcük olmasının yanı sıra, iki ayrı kelimenin türediği bir kök: Çınlama (reverberasyon) ve kulak çınlaması.
Erek, ÇIN ile daha önce gerçekleştirdiği “Ritimler Mekânı”, “Cetveller ve Ritim Çalışmaları” ve “Ses Süslemesi” gibi seri işlerinde araştırdığı tema ve yöntemlerin bir bölümü üzerine denemelerini sürdürüyor. Bu işlerde tarihin, gündelik yaşam ve doğanın ritimleri, ses, mimari ve performansın bir araya gelmesiyle ifade buluyor, görsel ve işitsel zaman çizelgeleri inşa ediliyor, örüntüler ve söz aracılığıyla mimari “ses süslemeleri” yaratılıyor.
ÇIN’ın yaratımında önden tasarlama, deneme-yanılma ve doğaçlama yöntemlerinin her biri rol oynuyor. Erek’in Türkiye Pavyonu’ndaki işinin temelini eş zamanlı olarak üretilen iki unsur oluşturuyor: Mimari bir yapıyla somutlaşan bir mekânsal program ve çok kanallı bir ses yerleştirmesi. Tamamı fiziksel inşanın tamamlanmasının ardından mekânda üretilen sesler, gezisinde kişiye rehberlik ediyor ve onu hem ardışık hem de sınırsız bir kombinasyon çeşitliliğiyle karşılıyor. Seslerin karmaşık biçimlenimleri kimi zaman kişiyi çepeçevre sararak, kimi zamansa kişinin konumu ve yönüne göre belirsizleşerek görülmeyen sınırlar üretiyor, aynı zamanda geçişkenlik oluşturuyor. ÇIN ayrıca Venedik Bienali boyunca müdahalelere de açık olacak: Sanatçıların - örneğin çeşitlenen, özgün veya tamamen devre dışı bırakılmış sesler eşliğinde - performanslar yapmasına imkân tanıyacak ve yerleştirme serginin son günlerine kadar son biçimini almayacak.
Ziyaretçinin hareketi de işin ayrılmaz bir parçası; hareket zamansal ve bedensel hatıraları açığa çıkararak çeşitli tepkilere teşvik ediyor. “Ses süslemeli” bir iç cephe ve yerleştirmenin merkezini işgal eden platform, komşu ülke pavyonlarının arasında doğrudan geçişe imkân veren bir “transit rota”nın üzerinde yükseliyor. Böylece mekân, fiziksel ve işitsel olarak birbiriyle ilişkili niteliklere sahip en az iki ana alana bölünüyor. Cepheye merdivenler ve rampalar ile ulaşılabilirken, bunların ardında konumlanan kapısı kilitli “misafir tribünü”, görülebilen ama kullanım dışı bırakılmış ve erişilemeyen bir kamusal alan olarak konumlanıyor.
Yerleştirme hatıralara seslenmeyi de hedefliyor: Örneğin, aslen kent maratonu için inşa edildikten sonra yerinde bırakılan rampalar üzerinden Venedik köprülerini geçmenin, toplu alanlardaki merdivenler üzerinde dramatik bir yükselişin veya bir dinlenme anının deneyimlerine. Merdivenler, kitlesel toplanma mekânlarının doğurduğu izlenimlerden herhangi biriyle çağrışım kurabilir: Harabe olmuş bir kültür mekânından bir stadyuma veya tepeler üzerine kurulu bir kentteki yaya yollarına kadar. Kentteki bazı mimari unsurların ve bedenin bunlar içindeki hareketlerinin örneklenmesi (sampling), işin ona ev sahipliği yapan kente ve başka mekânlara bellek aracılığıyla yayılmasını sağlamasını hedefliyor. Kimi zaman soyut bir araç rolündeki sesle ve mekânla harekete geçirilen hayalgücü, bir anlamda politik bir aciliyet meselesine dönüşerek hem elle tutulabilir hem de sadece duyumsanabilen bir yer yaratıyor. “İş farklı yönlere doğru genişlemeleri deniyor,” diyor Erek, “yaşanan bir yere, çelişki ve kısıtları olan bir yere, yüzleşme isteğini dürten ve hayal kurulan bir yere doğru.”
27 Şubat 2017, ÇIN basın toplantısı, İstanbul Kültür Sanat Vakfı, İstanbul
“Yerinde deneyimlenmesi için yapılan bir mekân işini halen oluşum aşamasındayken burada tarif etmeye çalışmak yerine, bir hazırlık egzersizi olarak şöyle bir hayali beraber kurmayı öneriyorum: Uzakta etrafı çitle çevrili bir harabe, içindeyse oradan gün boyu ayrılmaması gereken bir görevli var. Görevli, sessizlik içinde dolanırken, etrafı dikkatlice süzen bir ziyaretçiyi ve onun sayesinde binlerce cırcır böceğinin konserini fark ediyor. Uzaktan, birbirleriyle konuşmaya çalışan bu ikili, bir anda meydana gelen şiddetli bir sesin verdiği kulak acısından aynı anda kısacık haykırıyorlar. Sonra, görevli, geceleyin, başka bir yerde, pencereyi iki parmak, gürültüyü bir tık açık bırakarak kulak çınlamasını bastırmaya çalışırken bir alarm sesi giriyor içeri: ‘viyuviyuviyuviyu’. Sonra bu hayalin başına dönüp aynı sırayla bir daha hayal etmeyi deniyor.”